Nước sâm thức uống phổ biến tại TP HCM mỗi dịp nắng nóng. Chuyên gia khẳng định loại nước này tốt cho sức khỏe nhưng cần có nguyên tắc sử dụng.

Với thực đơn đa dạng, giá cả bình dân, nước sâm hay nước mát là thức giải khát được nhiều người dân TP HCM lựa chọn, đặc biệt trong những ngày nắng nóng.

Công thức các loại nước sâm khá phong phú, đa dạng là sự kết hợp của các loại thảo quả khác nhau có tác dụng thanh nhiệt, chữa bệnh.

Nước sâm được nấu từ hỗn hợp các loại lá, rễ cây và một số loại thực vật có tính mát như mía lau, râu bắp, rễ tranh, nhãn nhục nâu... với đường phèn. Ảnh: Hoàng Nhi

Tác dụng của nước sâm giải nhiệt

Thạc sĩ Hoàng Khánh Toàn - Trưởng khoa Y học Cổ truyền - Bệnh viện Quân đội Trung ương 108 cho hay vào những ngày hè nóng nực, nhu cầu bổ sung nước của cơ thể rất lớn.

Trong đó, nhiều người có xu hướng lựa chọn và tự chế biến các đồ uống từ những cây cỏ quen thuộc theo kinh nghiệm dân gian với các vị như trà xanh, nụ hoặc lá vối, nhân trần, la hán, chó đẻ răng cưa, rau má, chè vằng, cỏ ngọt, râu ngô, cúc hoa, dứa dại, đậu đen sao cháy, khổ qua, bí đao...

Người ta có thể dùng độc vị hoặc có thể dùng một vài vị phối hợp với nhau để tạo nên những thứ nước giải khát thơm ngon, dễ uống và làm tăng hiệu quả thanh nhiệt, giải độc, mát gan như hoa hòe với cúc hoa, đậu đen với mạch môn, nụ vối với la hán, râu ngô với quả dứa dại...

Thậm chí, chúng ta có thể phối hợp khá nhiều vị với nhau để tạo nên các loại trà tam bảo, ngũ bảo, bát bảo rất hấp dẫn. Đây chính là các loại nước sâm được sử dụng phổ biến trong miền Nam.

“Nhìn chung, các loại nước giải khát này đều không độc hại vì chúng được chế biến từ những cây cỏ mang tính thức ăn - vị thuốc và đã được sử dụng trong đời sống từ rất lâu đời”, thạc sĩ Hoàng Khánh Toàn khẳng định. 

Theo dược học cổ truyền, tất cả các loại nước giải khát này đều có công dụng thanh nhiệt giải độc, lương huyết chỉ khát, thường được dùng để phòng ngừa và giải trừ tình trạng “tích nhiệt” trong cơ thể. 

Nghiên cứu hiện đại cũng cho thấy, các cây cỏ này đều có tác dụng giải nhiệt, kháng khuẩn, tiêu viêm ở các mức độ khác nhau.

Ngoài ra, tùy từng loại còn có các tác dụng riêng biệt như nước hoa cúc làm hạ huyết áp, nước hoa hòe làm bền vững thành mạch máu, nước râu ngô và dứa dại lợi tiểu và làm tan sỏi đường tiết niệu, nước mạch môn, rau má và đậu đen bảo hộ tế bào gan, nước nụ vối kích thích tiêu hóa...

Lưu ý khi sử dụng

Thạc sĩ Toàn khẳng định dùng cây cỏ làm nước giải khát là một thói quen tốt và đáng khích lệ vì loại đồ uống này rất có lợi cho sức khỏe, không chứa hóa chất độc hại, rẻ tiền và dễ được cơ thể chấp nhận. Khi dùng người dân cần lưu ý:

- Chỉ nên dùng với liều lượng vừa phải, tránh lạm dụng quá mức, đặc biệt đối với trẻ em, người già và những người tỳ vị hư yếu dễ bị lạnh bụng, đi lỏng. Đặc biệt, cam thảo thường được dùng để tạo vị ngọt, dễ uống và điều hòa, tuyệt đối không dùng quá nhiều, thông thường mỗi ấm trà chỉ nên cho vài ba lát.

- Tránh mua loại bị ẩm mốc và đã để quá lâu, không còn hoạt chất có lợi, nên mua đồ tươi về nấu nước uống hoặc phơi sấy khô, bảo quản cẩn thận để dùng dần.

- Hạn chế uống nước sâm sau những bữa ăn có nhiều thực phẩm tươi sống, lạnh, để tránh gây rối loạn tiêu hóa.

- Không nên uống các loại nước này quá nhiều vào buổi tối.

Hà Quyên